5 อุปกรณ์ พื้นฐานระบบเสียง สำหรับมือใหม่

สารบัญ

5 อุปกรณ์หลักของระบบเสียง

1. ไมโครโฟน
2. มิกเซอร์
3. เครื่องปรุงแต่งเสียง
4. พาวเวอร์แอมป์
5. ลำโพง

1.ไมโครโฟน

แน่นอนว่าในระบบเสียง ต้องมีไว้เพื่อขยายเสียงอะไรซักอย่าง นั่นก็คือเสียง “พูด” ยังไงละ แรกเริ่มเดิมที เครื่องขยายเสียง มีไว้เพื่อเพิ่มความดังเสียงของผู้พูด ให้ผู้ฟังจำนวนมากได้ยิน หรือ กระจาย ระบบเสียง เพื่อประชาสัมพันธ์ข่าวสารต่าง ๆ ให้คนที่อยู่ไกลได้รับรู้ แต่เมื่อยุคสมัยเปลี่ยนไป อุปกรณ์พวกนี้ ถูกใช้เพื่อความบันเทิงมากขึ้น ทั้งงานคอนเสริต เปิดเพลง ร้องคาราโอเกะ แม้ยุคสมัยจะเปลี่ยนไป แต่สิ่งหนึ่งที่แทบจะไม่เปลี่ยนไปเลย คือ ไมโครโฟน

ไมโครโฟน ทำหน้าที่อะไร ? ไมโครโฟน ทำหน้าที่รับเสียง เพื่อป้อนเข้าสู่ระบบเพื่อขยายต่อไป ถ้าเปรียบเทียบไมค์โครโฟน กับอวัยวะของคนก็คือ “หู” นั่นเอง

ประเภทของไมโครโฟน การแบ่งประเภทของ ไมโครโฟน มีหลายแบบมาก ขึ้นอยู่กับว่าจะใช้เกณท์อะไรในการแบ่ง แต่ไมค์ 95% จะจัดอยู่ใน 2 ชนิดนี้เป็นหลัก ได้แก่

1. ไดนามิก ไมโครโฟน การทำงาน คือ การรับสัญญาณคลื่นเสียง ที่กระทบกับแผ่นรับเสียง เรียกว่า ไดอะเฟรม (Diaphragm) เมื่อแผ่นรับเสียงเกิดการสั่นสะเทือน จะทำให้ขดลวดที่พันอยู่รอบ ๆ เคลื่อนที่ตัดสนามแม่เหล็ก เกิดเป็นแรงดันไฟฟ้าที่ขดลวด ส่งผ่านไปยัง เครื่องขยายเสียง ทำให้เกิดเสียงที่มีความดังขึ้นมาไมโครโฟนชนิดนี้ เป็นไมค์ที่ถูกใช้มาก มักพบเห็นได้บ่อย ๆ ในงาน ระบบเสียง ต่าง ๆ เป็นไมค์เอนกประสงค์ ใช้งานได้หลากหลายสถานการ ทั้ง เสียงพูด เสียงเครื่องดนตรีต่าง ๆ ข้อดีของไมค์ชนิดนี้คือ ใช้ง่าย ต่อเสียบแล้วใช้งานได้ทันที
2. คอนเดนเซอร์ ไมโครโฟน ประกอบไปด้วย แผ่นรับเสียง ไดอะเฟรม (Diaphragm) ประกบกับแผ่นเพลท ทำหน้าที่เป็นเหมือนตัวเก็บประจุ เมื่อเสียงทำให้ไดอะเฟรมสั่นสะเทือน ค่าความจุของตัวเก็บประจุก็จะเปลี่ยนแปลง เกิดเป็นสัญญาณไฟฟ้า แล้วส่งผ่านไปยังเครื่องขยายเสียงทำให้เกิดเสียงขึ้นไมโครโฟน ชนิดนี้จะตอบสนองความถี่สูงได้ดี การใช้งาน ไมค์ คอนเดนเซอร์จะต้องมีแหล่งจ่ายไฟเลี้ยง หรือมีแบตเตอรี่ถึงจะทำงานได้

2.มิกเซอร์

มิกเซอร์ ทำหน้าที่อะไร ?

มิกเซอร์ แปลว่า ผสม หน้าที่หลักของ มิกเซอร์ในระบบเสียง คือ ผสมสัญญานเสียง จากหลาย ๆ ไมค์ แล้วส่งสัญญาณออกจากมิกเซอร์ไปสู่ระบบขยายต่อไป และมิกเซอร์ก็ยังมีหน้าที่อื่น ๆ อีกมากมาย ไม่ว่าจะเป็นการปรับ ความแรงสัญญาณเสียงขาเข้า แต่งโทนเสียง EQ บาลานซ์เสียง หรือ การยกเอาพวกเอาท์บอร์ดเกียร์ หรือ เครื่องปรุงแต่งเสียง ใส่เข้าไปในมิกเซอร์ จนเป็น มิกเซอร์ดิจิตอล ในปัจจุบัน

มิกเซอร์ เป็นอุปกรณ์ที่จะต้องมีผู้ควบคุม ปรับแต่ง อยู่ตลอดเวลา ที่เห็นได้ในคอนเสริตใหญ่ ๆ มีลำโพงนับร้อยใบ ถูกควบคุมผ่านคนเพียงคนเดียวคือ มือซาวด์ หรือ คนมิกซ์เสียงนั่นเอง

สรุปหน้าที่ของ มิกเซอร์ คือ

1. รวมเสียงจากหลาย ๆ แหล่ง ทั้ง ไมโครโฟน เครื่องดนตรี คอมพิวเตอร์ มือถือ เป็นต้น
2. ปรับความแรงของสัญญาณเสียงให้เหมาะสม (Gain)
3. ปรับระดับความดังเสียง
4. ปรับแต่งเสียงต่าง ๆ เช่น EQ คอมเพลสเซอร์ เอฟเฟค
5. ควบคุมเสียงของลำโพงทั้งหมด

ประเภทของ มิกเซอร์

1. มิกเซอร์ดิจิตอล เป็นที่นิยมในปัจจุบันมาก เพราะ มีขนาดเล็กกว่า ปรับแต่งเสียงได้มากกว่า ราคาถูกกว่า ถ้าเทียบกับอนาล็อกมิกเซอร์ที่มีแชนแนล และ ความสามารถในการมิกซ์เท่ากัน มิกเซอร์ดิจิตอล ใช้หลักการจำลองอุปกรณ์อนาล็อคให้อยู่ในรูปแบบชิพประมวลผลแบบดิจิตอล ทำให้มีขนาดเล็ก ต้นทุนต่ำ มิกเซอร์ดิจิตอล ก็จะมีแบ่งเป็น 2 แบบอีก คือ มิกเซอร์ดิจิตอลที่มีหน้าบอร์ด มิกเซอร์ดิจิตอลแบบแร็ค
2. มิกเซอร์อนาล็อค ต้นฉบับดั้งเดิมของมิกเซอร์ โดยจะใช้วงจรไฟฟ้าในการปรับแต่งเสียงต่าง ๆ ข้อดีของมิกเซอร์อนาล็อคคือได้คาแรคเตอร์เสียงที่ดิจิตอลทำได้ยาก มีรายละเอียดเสียงที่ดีมาก ไม่ถูกลดทอนจากการแปลงสัญญานเหมือนพวกดิจิตอล แต่ก็มีขนาดใหญ่มาก ถ้าเทียบกับมิกเซอร์ดิจิตอล แต่ก็ยังเป็นที่นิยมอยู่ในปัจจุบัน

3.เครื่องปรุงแต่งเสียง

เป็นอุปกรณ์ที่ช่วยเพิ่มประสิธิภาพให้ระบบเสียงได้ดีมาก เปลี่ยนลำโพงเสียงไม่ดี ให้เสียงดีได้เหมือนเปลี่ยนผีให้เป็นคนอะไรประมาณนั้นเลย โดยคนไทยให้ฉายาอุปกรณ์ประเภทนี้ว่า “เครื่องปรุงแต่งเสียง” นั่นเอง จะมีลักษณะเป็นแท่นบาง ๆ มีปุ่มปรับเยอะ ๆ มักอยู่ในแรคซ้อนกันเป็นตั้ง ๆ หลายคนหลงไหลในระบบเสียงเพราะสิ่งนี้แหละ

เครื่องปรุงแต่งเสียง ทำหน้าที่อะไร ? ก็ตามชื่อเลยครับ เอาไว้ปรับแต่งเสียง ไม่ว่าจะเป็น EQ คอมเพลสเซอร์ ครอสโอเวอร์ Gate Limiter ล้วนเป็นเครื่องปรุงแต่งเสียงทั้งสิ้น โดยหน้าที่ของแต่ละส่วนก็แตกต่างกันไป ในอดีตอุปกรณ์พวกนี้จะอยู่แยกกัน แต่ในปัจจุบันเทคโนโลยีได้รวมสิ่งเหล่านี้เข้ามาอยู่ในรูปแบบดิจิตอลหมดแล้ว โดยจำลองจากเครื่องปรุงแต่งเสียงแบบอนาล็อคตามนี้เลย

EQ หรือ Equalizer

คอมเพลสเซอร์ (Compressor)
ลิมิตเตอร์ (Limitter)
Gate
ครอสโอเวอร์

ครอสดิจิตอล หรือ ดิจิตอลโปรเซสเซอร์ ในยุคสมัยใหม่ ได้มีการรวมเอาอุปกรณ์ปรุงแต่งเสียงต่าง ๆ มารวมไว้ในรูปแบบดิจิตอลทั้งหมดแล้ว โดยที่คนไทย มักเรียกติดปากกันว่า ไดเวอร์แรค ครอสดิจิตอล นั่นเอง จะมีลักษณะเป็นแท่นขนาด 1U ด้านในใช้ชิพประมวลผลเพื่อเลียนแบบวงจรแบบอนาล็อก จึงมีฟังก์ชันครบครันในตัวเดียว สามารถบันทึกการตั้งค่าได้ในตัว ตู้ลำโพงส่วนมากจะแถมการตั้งค่าประจำตู้ สำหรับใช้กับโปรเซสเซอร์ที่เรียกกันว่า “พรีเซ็ต” เพื่อให้เสียงของตู้ดียิ่งขึ้นไปอีก

4.เพาเวอร์แอมป์

หนึ่งในหัวใจหลักของระบบเสียง เป็นอุปกรณ์ที่เปรียบเสมือนขุมพลัง ของระบบเสียงเลยก็ว่าได้ กินไฟมากที่สุดในระบบเสียง ทำงานหนักที่สุด เป็นเครื่องยนต์ของระบบเสียงเลยก็ว่าได้ ในระบบเสียงแต่ละชุด จะใช้ปริมาณเพาเวอร์แอมป์ต่างกัน ทั้งจำนวน และ ขนาดในการใช้พาวเวอร์แอมป์ ก็ขึ้นอยู่กับว่าใช้ลำโพงมากน้อยเท่าไร ถ้าลำโพงเยอะ พาวเวอร์แอมป์ก็จะยิ่งเยอะตามไปด้วย

เพาเวอร์แอมป์ มีหน้าที่อะไร ? หน้าที่ของเพาเวอร์แอมป์ คือ ขยายสัญญานให้มีกำลังมากพอ ที่จะทำให้ลำโพงมีเสียงได้ แน่นอนว่าสัญญานพูดที่เข้ามาที่ไมโครโฟนนั้นอ่อนมาก ถึงจะถูกขยายด้วยปรีไมค์ในมิกเซอร์ แล้วก็ยังมีกำลังไม่พอ ที่จะขยับดอกลำโพงใหญ่ ๆ ได้ ดังนั้นเพาเวอร์แอมป์จึงมารับช่วงต่อ กำลังของเพาเวอร์แอมป์นั้นบอกเป็น วัตต์ ยิ่งวัตต์สูงก็ยิ่งขับลำโพงได้ดังขึ้น หลายใบมากขึ้น แต่ก็มีขนาด และ น้ำหนักมากขึ้นเช่นเดียวกัน

ใช้ เพาเวอร์แอมป์ กี่วัตต์ดี ? แนะนำให้วัตต์ RMS ของเพาเวอร์แอมป์ เท่ากับ วัตต์โปรแกรมของลำโพง อย่างน้อยควรเลือกให้วัตต์ RMS ของลำโพง และ เพาวเวอร์แอมป์เท่ากันพอดี แต่ให้เลือกเผื่อไว้ก่อนได้เลย ไม่ต้องกลัวว่าถ้าวัตต์ของเพาเวอร์แอมป์มากเกินไป จะทำให้ดอกลำโพงขาด เราสามารถกำหนดกำลังขยายของเพาเวอร์แอมป์ได้ในภายหลัง

• อยากรู้ลึกเกี่ยวกับวัตต์ลำโพง อ่านบทความนี้ได้เลย: การดูกำลังวัตต์ของลำโพง

5.ลำโพง

ลำโพง อุปกรณ์ปลายสุดท้ายของระบบเสียง ลำโพงมีส่วนสำคัญมากที่จะบอกว่าระบบเสียงนั้นเสียง ดี และ ดัง มากแค่ไหน ในงานคอนเสิร์ตใหญ่ ๆ มีการใช้ลำโพงหลายร้อยใบเพื่อให้เสียงมีความดังครอบคลุมทั่วทั้งพื้นที่ ลำโพงมักเป็นตัวกำหนดว่าเราควรจำใช้เพาเวอร์แอมป์กี่แท่น ใช้โปรเซสเซอร์ตัวไหนถึงจะเหมาะ ดังนั้นแนะนำให้เลือกลำโพงก่อนเป็นอันดับแรกในการจัดชุดเครื่องเสียง

ลำโพง มีหน้าที่อะไร ? ลำโพงมีหน้าที่เป็นแหล่งกำเนิดเสียง โดยอุดมคติแล้วลำโพงควรผลิตเสียงให้มีความเหมือน หรือ ใกล้เคียงกับสัญญานที่ป้อนเข้ามาให้มากที่สุด แต่ยิ่งลำโพงมีคุณภาพดีเท่าไร ก็ยิ่งแพงมากขึ้นเท่านั้น แต่ในเทคโนโลยีปัจจุบันมีการใช้ครอสดิจิตอลเข้ามาช่วยเพื่อปรับแต่งคุณภาพเสียงให้ลำโพงเสียงดีขึ้นมาก แต่อย่างไรก็ตามการเลือกลำโพงที่เสียงดีตั้งแต่แรกก็เป็นผลดีกว่าการแก้โดยใช้โปรเซสเซอร์

ประเภทของลำโพง PA ลำโพง PA ที่เราเห็นทั่วไปจะมีอยู่ 3 ประเภทหลัก ๆ คือ

พาสซีพ (Passive) หรือ แอคทีพ (Active) ตู้ลำโพงก็จะแบ่งเป็น 2 แบบหลัก ๆ อีกเช่นกันคือ พาสซีพ (Passive) และ แอคทีพ (Active)

สายสัญญาน และ สายลำโพง สายก็เป็นส่วนที่สำคัญมากในระบบเสียง เปรียบเหมือนเส้นประสาทที่คอยส่งสัญญานเสียงจากอุปกรณ์หนึ่งไปอุปกรณ์หนึ่ง หลายคนคงมีข้อสงสัยว่า ต่อยังไง ใช้สายแบบไหน ที่สำคัญคือหัวเชื่อมต่อต่าง ๆ ที่มีให้เลือกหลายแบบมาก แต่ที่ใช้หลัก ๆ มีอยู่ไม่กี่อย่างโดยสายจะแบ่งเป็น 2 ประเภทหลัก ๆ

หัวการเชื่อมต่อเป็นอีกจุดที่ควรให้ความสำคัญ เพราะ มักเป็นสาเหตุที่ทำให้เกิดปัญหา การที่ใช้หัวคุณภาพต่ำ ทำให้หลวม มีคราบสกปรกเข้าไปก็ทำให้สัญญานเดินได้ไม่ดีนัก เราสามารถดูหัวแจ็คก็รู้ได้เลยว่าอุปกรณ์ไหนสามารถใช้งานร่วมกันได้บ้าง ในระบบเสียงมาตรฐานจะมีอยู่ไม่กี่แบบตามนี้เลย
หัวการเชื่อมต่ออื่น ๆ

หัวเชื่อมต่อที่ใช้ในงานเสียงมีหลายชนิดมาก การเรียกชื่อสายสัญญานให้เข้าใจตรงกัน ทำให้ทำงานเร็วขึ้น และง่ายในการบอกชื่อสายที่เฉพาะเจาะจง โดยการเรียกชื่อนั้นก็ไม่ยาก ให้เอาชื่อ [ชื่อหัวด้านที่ 1]+to+[ชื่อหัวด้านที่ 2] เช่น TRS to XLR ตัวผู้ หรือ 3.5 to TS

สรุป คงได้เห็นภาพรวมกันไปแล้วว่ามีอุปกรณ์อะไรบ้าง ในการต่อระบบก็จะไล่จากบนลงล่าง จาก ไมโครโฟน>มิกเซอร์>เครื่องปรุงแต่งเสียง>พาวเวอร์แอมป์>ลำโพง นั่นเอง สำหรับใครที่กำลังจะเริ่มซื้อเครื่องเสียงก็แนะนำให้ใช้ลำโพง แอคทีพ ไปเลยก็สะดวกดี แต่ถ้าใครชอบที่จะเลือกอุปกรณ์เป็นชิ้น ๆ เอง ก็อาจจะชอบลำโพง พาสซีพ มากกว่า ถ้าอยากปรึกษาเพิ่มเติมสามารถโทรมาที่ 062-8246695 หรือ ทักมาที่เพจ https://www.facebook.com/atprosound/