ลำโพง Line array ต้องแขวนสูง

ลำโพง Line array ต้องแขวนสูง เพราะอะไร วันนี้เราจะมาคุยเรื่องระดับการแขวนลำโพงไลน์อาเรย์ จุดเล็กๆที่คนอาจมองข้าม

ว่าทำไมคอนเสิร์ตใหญ่ๆระดับโลก ล้วนแขวนลำโพงให้สูงระดับเกินสิบเมตร หรือเกือบ 20 เมตร?

โดยยกตัวอย่างปัจจัยสำคัญสามข้อได้แก่
1.มิติเสียงระบบสเตอริโอ
2.ความต่างของความดังในแต่ละพื้นที่
3.การโฟกัสมุมการทำงานของไลน์อาเรย์แต่ละใบ

โดยเราจะยกตัวอย่างด้วยการทำภาพให้เห็นลักษณะการกระจายของเสียงตามภาพต่อๆไป
เครดิตรูปจากงาน COLDPLAY A HEAD FULL OF DREAMS TOUR @Bangkok, Sound system by JSSproduction

1.มิติของสเตอริโอที่เกิดจากการแขวนสูงและแขวนต่ำ
ปกติแล้วลำโพงไลน์อาเรย์จะมีมุมในแนวกว้าง (Horizontal) ประมาณ 90-110 องศา ซึ่งเป็นมุมที่แคบเมื่อต้องมาใช้ในเวทีคอนเสิร์ตขนาดใหญ่ และกว้างทำให้ลำโพงสองข้างนั้นห่างกัน

ในการแก้ปัญหาเบื้องต้นจะต้องมีลำโพงฟร้อนฟิลในการทำงาน แต่การทำงานของลำโพงฟร้อนฟิลมีข้อจำกัดในด้านความดัง และจำนวนที่ใช้ได้ จึงต้องมีการจัดการไลน์อาเรย์ให้ดีที่สุด เพื่อใช้ลำโพงฟร้อนท์ฟิลน้อยที่สุด

การแขวนลำโพงไลน์อาเรย์ที่มีผลในส่วนของมิติสเตอริโอนั้น สามารถแสดงผลได้ดังภาพ

กรณีที่ 1 (ภาพบน) เมื่อแขวนลำโพงไลน์อาเรย์ต่ำในระดับ 6 เมตร มุมของเสียงที่ตกถึงคนดูนั้นยังแคบ ทำให้คนดูที่อยู่ด้านริม (ซ้ายหรือขวา)ได้ยินเสียงจากไลน์อาเรย์ข้างเดียว ทให้คนดูได้ฟังเสียงเป็นเสมือน Mono เพราะมุมของลำโพงอีกข้างมาไม่ถึงและไม่ครอบคลุม

เปรียบเทียบกับกรณี่ที่ 2 (ภาพล่าง) ที่แขวนลำโพงในสูงในระดับ 9 เมตร มุมของเสียงที่ตกถึงคนดูนั้นเป็นมุมที่กว้างขึ้นแล้ว จากระยะความสูง ทำให้คนดูส่วนใหญ่ได้ยินเสียงจากลำโพงทั้งสองข้าง เกิดเป็นมิติสเตอริโอที่ออกมาจากเวที ได้ดีกว่าแขวนลำโพงต่ำมากๆ

2.ความต่างของความดังระหว่างด้านหน้าและด้านหลัง , ยกตัวอย่างการใช้ลำโพงไลน์อาเรย์ 8 ใบ ในระยะทำงาน 60 เมตรเท่ากัน

ถ้าแขวนลำโพงสูง 9 เมตร ความแตกต่างของ SPL ระหว่างจุด 6 เมตร หน้าเวที และ จุด 30 เมตรจากเวที จะมีความดังต่างกันเพียง 2 dB เนื่องจากตู้ที่แขวนไปสูง ทำให้ระยะของตู้ห่างจากผู้ฟังด้านหน้าเวที
ทำให้ความดังจากด้านหน้าและด้านหลังแทบไม่ต่างกัน เราสามารถเร่งความดังของระบบได้เต็มที่

แต่ถ้าแขวนลำโพงเพียงสูง 6 เมตร เมตร ความแตกต่างของ SPL ระหว่างจุด 6 เมตร หน้าเวที และ จุด 30 เมตรจากเวที จะมีความดังต่างกันถึง 10 dB แปลว่าผู้ชมด้านหน้าจะได้ยินเสียงดังกว่าด้านหลังมากๆ
และถ้าต้องการเพิ่มความดังด้านหลัง ด้านหน้าก็จะดังขึ้นมาก จนผู้ชมด้านหน้าไม่สามารถรับได้ เพราะตู้อยู่ใกล้ตำแหน่งหูของผู้ชมด้านหน้ามากเกินไป

(Predict และแสดงผลโดยโปรแกรม ease focus 3.0)

3.มุมทำงานของไลน์อาเรย์ Speakers for concert

ตามปกติของการแขวนไลน์อาเรย์นั้น จะแบ่งพื้นที่ให้ตู้แต่ละใบทำงานในมุม Vertical ยกตัวอย่างข้างต้นด้วยโปรแกรมพริดิกจากตู้ EV เส้นสีแต่ละเส้นเป็นตัวแทนของแต่ละใบที่ทำงานกระจายแต่ละจุดของพื้นที่

กรณีเมื่อแขวนลำโพง 12 ใบ สูง 9 เมตร ในระยะงาน 60 เมตร ตามรูปด้านซ้าย พบว่า สามารถกระจายมุมทำงานของแต่ละใบให้เกิด Interference ระหว่างตู้ได้อย่างสม่ำเสมอ ทำให้โทนที่ได้มีความราบเรียบ โทนเสียงด้านหน้าเวทีและด้านหลังเวทีไม่ต่างกันมาก

เปรียบเทียบกับการแขวนสูงเพียง 6 เมตร เมื่อระยะไกลขึ้น จะไม่สามารถปรับองศาให้ตู้ที่ทำงานที่มุมไกล มีระยะทำงานที่สม่ำเสมอ(สังเกตว่าจุดสีเขียว, น้ำเงิน, เหลือง อยู่ห่างกันแม้ปรับองศาน้อยสุด) ทำให้เกิดความแตกต่างของการ Interference โทนเสียงที่ได้จึงมีความต่างกันในแต่ละระยะ และไม่สามารถทำให้ใกล้เคียงกันได้ในระยะไกลๆ

โดยสรุป 3 เหตุผลนี้ เป็นเหตุผลหลักที่ต้องแขวนไลน์อาเรย์สูง ในคอนเสิร์ต Speakers for concert ระดับโปร ที่ต้องการความใกล้เคียงในความดัง โทนและมิติสเตอริโอ ให้ดีที่สุด ในทุกๆพื้นที่ เพื่อให้ทุกพื้นที่ของผู้ชม ได้ยินเสียงที่ดีที่สุด เท่าที่จะสามารถทำได้

อ่านบทความที่เกี่ยวข้อง